Kuşçubaşı Eşref

Bazı isimler vardır ki, bir roman kahramanı gibi parlar. Eşref Sencer Kuşçubaşı, ya da nam-ı diğer Kuşçubaşı Eşref, işte onlardan biri. 1883’te İstanbul’da doğmuş, Çerkes kökenli bir aileden gelen bu adam, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş yıllarında adeta bir gölge savaşçıya dönüşmüş. Ama onu benzersiz kılan, sadece askeri başarıları değil; hayatının, günümüz istihbarat dünyasına ilham verecek kadar karmaşık ve gizemli olması. Düşünün: Eğer bugün yaşasaydı, belki de James Bond’un Osmanlı versiyonu olarak Hollywood filmlerinde rol kapardı.

Eşref’in hikayesi, bir istihbarat efsanesiyle başlıyor. Teşkilat-ı Mahsusa’nın kurucusu ve ilk başkanı olarak tanınan bu isim, Osmanlı’nın gizli operasyonlarının mimarıydı. Trablusgarp Savaşı’nda İtalyanlara karşı gerilla taktikleriyle direniş örgütlemiş, Mustafa Kemal’le omuz omuza savaşmış. Arap bedeviler ona “Uçan Şeyh” lakabını takmış; çünkü çölde at sırtında, yıldırım gibi hareket edermiş. Balkan Savaşları’ndan Arap İsyanı’na kadar, imparatorluğun her köşesinde iz bırakmış. 

Kuşçubaşı, modern casusluğun prototipi gibi. Bugün CIA veya MI6 ajanlarının yaptığı gibi, gizli teşkilatlar kurmuş, ajan ağları yönetmiş. Kafkas göçmeni kökeni, onu çok kültürlü bir figür yapıyor; Osmanlı’nın çeşitliliğini temsil ediyor. Savaş sonrası sürgün yılları, 150’likler listesine alınması ve nihayet 1964’te İzmir’de vefatı… 

Bu hayat, bir Netflix dizisine konu olacak kadar dramatik. Ama asıl soru: Bugünün dünyasında, sosyal medya çağında bir Kuşçubaşı nasıl olurdu? Belki sosyal medyada gizli operasyonlar yönetir, viral dezenformasyonla düşmanlarını alt ederdi. Ya da yapay zeka destekli istihbaratın öncüsü olurdu. 

Ezcümle, Kuşçubaşı Eşref bize şunu hatırlatıyor: Tarih, sadece zaferlerden ibaret değil; gölgelerde yaşayan kahramanların fedakarlıklarıyla yazılıyor. Onun gibi isimler sayesinde, imparatorluklar çökerken bile umut yeşeriyor. Belki de bizler, onun mirasını taşıyan sıradan casuslarız günlük hayatın gizli savaşlarında.