Kim yönetiyor ?
Bilgisayarın başına oturdum. Birçok kişinin aklına mutlaka gelmiş olabilecek tuhaf soruya cevap arayacaktım. Soru şuydu; ‘Dünyayı kim yönetiyor?‘ Cevabı kolay bir soru değil. ABD'nin en önde gelen muhalif simalarından, Massachusetts Institute of Technology'de görevli dilbilim profesörü Noam Chomsky, bu konuda bir kitap da yazmış. ‘Who Rules the World?’ Kitap Türkçe’ye ‘Dünyayı kim yönetiyor’ adıyla da çevrilip yayınlanmış.
* * * *
Bu arada telefonum çaldı. Almanya’nın önde gelen gazetelerin birinde editör Alman meslektaşım arıyordu. Açtım. ‘Duydun mu?’ dedi. Ben daha ‘neyi’ diye sormadan söyledi. ‘Kanada’nın AB üyeliği konuşuluyor’ dedi. Türkiye’yi iyi tanıyan, AB üyeliğini de desteklediğini bildiğim meslektaşım ‘Türkiye kapıda beklerken istermisin Kanada sollayıp geçsin’ diye latife yaptı. Biraz sohbet edip buluşmak için sözleştik.
* * * *
Bu arada aradığım sorunun cevabını da buldum. Cevabı ABD Başkanı Trump vermiş. The Atlantic dergisindeki röportajda ciddi ciddi ‘İkinci kez, ülkeyi ve dünyayı yönetiyorum‘ demiş. Öyle iddia ediyor. Demek ki dünyayı Trump yönetiyor. İngilizce bilenler, Amerikan The Atlantik dergisinin Haziran 2025 sayısını tedarik edip geniş röportajı okuyabilirler. Ben dergiye abone olduğum için önizleme kopyasından okudum.
* * * *
Meslektaşımın dediği doğru. Gerçekten Avrupalılar ve Kanadalılar sosyal medyada Kanada'nın AB‘ye katılması çağrısında bulunuyor. Reddit ve X'teki paylaşımlar, Kanada'nın AB'ye katılması gerektiğini öne süren yorumlarıyla dolu. Kanada'nın 28. ülke olarak katılımını destekleyenler, katılım nedenlerinden bazıları olarak Kanada'nın kendine özgü İngilizce ve Fransızca konuşulan kültürünü ve NATO üyeliğini gösteriyorlar.
* * * *
Kanada’da Abacus Data’nın yaptığı ankete göre Kanadalıların yüzde 44'ü AB'ye katılmayı destekliyor. Bu öneriyi reddedenler ise yüzde 34. Katılım kararı Avrupa Komisyonu ve üye ülkelerin elinde. Ayrıca yeni bir üyenin kabulü oybirliği hatta üye ülkelerde referandum bile gerekiyor. Avrupa Birliği Antlaşması'nın 49. maddesinde geçen "herhangi bir Avrupa Devleti... Birliğe üye olmak için başvuruda bulunabilir" ifadesi yer alıyor.
* * * *
AB'nin anayasal temelinin dayandığı antlaşmalarda, Avrupa değerlerine saygılı her Avrupa devletinin birliğe üyelik başvurusunda bulunabileceği belirtilmekte. Ancak, Avrupa devletinin nelerden oluştuğunu tanımlamamakta, çizgiyi Komisyon'a ve mevcut üye devletlere bırakmakta. Bir ülkeyi Avrupalı yapan temel coğrafyanın ötesinde olan şeyler nedir. Kanada buna hak kazanabilir mi? Pek çok soru var.
* * * *
Geçmişte, kıta Avrupası dışındaki ülkelerin Birliğe başvurmasına izin veriliyordu. Fas'ın 1987'de AB'ye üyelik başvurusunun, bir Avrupa devleti olmadığı gerekçesiyle reddedilmesi, coşkulu, Avrupa yanlısı Kanadalılar için uyarıcı bir hikaye olmalı. Ama Güney Kıbrıs, 2004 yılında eski Doğu Bloku ülkeleriyle birlikte katıldı. Kanada'nın AB'ye katılması çok uzak bir ihtimal gibi görünüyor.
* * * *
Alman Axel Springer Yayınevi’nin yayın organlarından ABD merkezli Politico da bu konuya el atmış. Politico’ya göre AB uzmanları, böyle bir hamlenin başarılı olma ihtimalinin düşük olduğunu ancak aslında imkansız olmadığını söylemişler. Kanada’nın yeni Başbakan Mark Carney'nin Mart’ta Avrupa ziyaretinde Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer ile yaptığı görüşmelerde Kanada'nın Avrupa kökenlerine vurgu yapmış.
* * * *
Kanada’nın AB üyeliği konusu da zaten Kanada Başbakanı Carney’in Mart ayındaki ziyaretinden sonra ortaya çıkmış. Her ne kadar coğrafi uzaklık, AB üyeliğinin önünde bir engel olarak görünse de kimbilir belki de kapalı kapılar ardında bu konuda fikir jimnastiği yapılmış olabilir mi? ABD ile kırılgan ilişkileri göz önüne alındığında Kanada'nın Avrupa Birliği'ne katılması mümkün mü? Bilmiyoruz. Bildiğimiz tek şey bu konunun konuşulduğu.
