İPA Kent Gündemi Araştırmaları tarafından Nisan 2025’te yayınlanan kapsamlı bir rapor, İstanbul'da yaşayan 18-30 yaş arası gençlerin yaşam koşullarının son 20 yılda önemli ölçüde zorlaştığını ortaya koydu. Araştırma, artan geçim sıkıntısı, gelecek belirsizliği, eğitimden istihdama geçişte yaşanan zorluklar ve sosyal hayattaki daralmanın gençlerin temel sorunları haline geldiğini gösteriyor. Bulgular, gençlerin yarısından fazlasının yurt dışına taşınmayı düşündüğünü de ortaya koyuyor.
Barınma krizi var
İstanbul'daki 3 milyondan fazla genci kapsayan 18-30 yaş grubuna odaklanan araştırma; anketler, odak grup görüşmeleri, kamu verileri ve uzman görüşleri kullanılarak gerçekleştirildi. Araştırma, "20 yıl önce İstanbul’da bir genç nasıl bir yaşam sürüyordu, bugün bir genç nasıl bir hayatla baş etmeye çalışıyor?” sorusuna yanıt aradı. Araştırmaya katılan gençlerin büyük çoğunluğu, yüzde 77,6'sı geçmişe göre daha zor koşullarda yaşadığını belirtti. KYK burslarının alım gücü 2005'ten bu yana altın karşısında yüzde 84,5, çay-simit gibi temel ürünler karşısında yüzde 84,4 azaldı. Gençler, barınma ve kaliteli gıdaya erişim gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanırken, 20 yıl önce barınma bir "tercih" iken bugün "kriz" olarak görülüyor.
Düşük ücretli işler
Araştırmaya göre üniversite mezuniyeti artık iş güvencesi anlamına gelmiyor. Gençlerin yüzde 41'i eğitim seviyesinin altında işlerde çalışıyor. TÜİK’e göre 2024’te 15-29 yaş arası her 4 gençten 1'i ne eğitimde ne istihdamda yer alıyor. İstihdamda liyakat yerine referansların etkili olduğu algısı yaygın. Bu durum, gençleri alan dışı, güvencesiz ve düşük ücretli işlere yöneltiyor. Artan yaşam maliyetleri, gençlerin sosyal ve kültürel etkinliklere katılımını ciddi şekilde sınırlıyor. 20 yıl önce canlı kampüs hayatı ve erişilebilir kültürel etkinlikler yaygınken, bugün gençler tiyatroya veya konsere gitmekte zorlanıyor.
Uzak bir olasılık
Gençlerin başlıca kaygıları yüzde 49,2 ile geçim sıkıntısı ve yüzde 47,9 ile gelecek belirsizliği. Bağımsız yaşama adım atma, evlenme gibi temel hayat adımları maddi nedenlerle erteleniyor. Ev veya araba sahibi olmak gibi hedefler "uzak bir olasılık" olarak bile görülmüyor. Bu durum, gençlik döneminin fiilen uzamasına neden oluyor. Gençlerin yarısı yurt dışına taşınmayı düşünüyor; bu oran 20 yıl önce genç olanlarda yüzde 35,1 idi. Geçmişte merak ve deneyim odaklı olan yurt dışı düşüncesi, günümüzde daha çok liyakat, adalet, emeğin karşılığını alma ve daha iyi yaşam koşulları arayışından kaynaklanan bir "mecburiyet" halini alıyor. Bu eğilim lise düzeyine kadar inmiş durumda.
