Ortadoğu’da savaş donduruldu

Orta Doğu’nun yıllardır çözüm bekleyen Filistin-İsrail çatışması, 7 Ekim 2023 saldırılarıyla birlikte tüm dünya İsrail’in Gazzelilere soykırımını canlı yayında izledi. Mısır’ın ev sahipliğinde 2025 sonbaharında imzalanan “Barış-2025” mutabakatıyla yeni bir döneme girmeyi arzulamaktadır. Ancak ABD başta olmak üzere garantör ülkeler olan Mısır,Türkiye ve Katar’ın yanı sıra 30 yakın ülke İsrail’e güvenmediği için sürece ihtiyatlı yaklaşmaktadır.

Barış Mutabakatı’nın temel bileşenleri 3 aşamalıdır. Birinci aşama Ateşkes ve Silahlı Eylemlerin Durdurulmasıydı. Barış Anlaşması, Gazze’de fiili çatışmaların durdurulmasını hedeflerken; Rehineler ve Tutsak Değişimi diğer bir maddeydi. Hamas, tüm yaşayan İsrailli rehineleri serbest bırakma sözü verirken, İsrail tarafı da Filistinli tutsakların bir kısmını salıvermeyi taahhüt etmektedir. Şu ana kadar birinci aşamanın büyük oranda teşkil edildiğini söyleyebiliriz.

İkinci aşama ise askeri geri çekilme ve kuvvet düzenlemeleriydi. İsrail kuvvetlerinin belirli hatlara geri çekilmesi; Hamas’ın ve bölgedeki silahlı oluşumların yeniden yapılandırılması yönünde uluslararası denetim mekanizmaları öngörülmektedir. Bu bağlamda Endonezya ve Pakistan gibi bölgede tarihsel bir hafızası olmayan iki devlet dışında Türkiye-Mısır,Fransa,İngiltere gibi ülkelerinde dahil olacağı bir barış gücü oluşturulmak istenmektedir.

Üçüncü aşama ise İnsani Yardım, Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Planları teşkil etmektedir. İlk etapta Dünya Bankası ve Mısır riyasetinde 53 milyar dolarlık bir finansal akışa ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda Katar,Suudi Arabistan ve BAE temel finansörler olarak gözükürken İngiltere Fransa gibi ülkelerinde destek vermesi beklenmektedir. Yani Gazze’ye insani yardımların serbest akışı, altyapının onarılması, enerji ve su gibi temel hizmetlerin yeniden tesisi planlanan unsurlar arasındadır.

Son olarak Gazze’nin geçici teknokrat bir idare tarafından yönetilmesi, bağımsız sivil kurumların oluşturulması ve nihai statü pazarlıklarının ertelenmesi gibi düzenlemeler düşünülmektedir. Ancak bu son aşamanın nasıl gerçekleşeceği oldukça muğlak bir alanı teşkil etmektedir. Bu unsurlar, kalıcı ateşkes anlaşmalarının ötesinde, çatışma sonrası dönemi biçimlendirme hedefleri taşımaktadır. Bu bağlamda İsrail’in anlaşmaya ve verdiği sözlere durmayacağını bildiği için kimse güvenmemek; ancak Gazzelerin temel insani yaşam malzemelerine erişimi ve bombalamaların en azından birkaç gün de dahil olsa durması yani kısa sürede olsa “nefes alabilmek” isteksizce anlaşma metnine ihtiyatlı yaklaşmaktadır.