Reform sonbaharı
Alman siyaseti sürekli gergin. Yaz aylarında beklenen olumlu hava değişimi gerçekleşmedi. İşsiz sayısı üç milyonu aştı. Bir yıl içinde 150.000 sanayi sektörü çalışanı işini kaybetti. Önde gelen ekonomik araştırma enstitüleri, bu yıl ve gelecek yıl için zaten mütevazı olan büyüme tahminlerini yakın zamanda aşağı yönlü revize etti. Krizdeki otomotiv sektörü, satışlardaki düşüş, Çin rekabeti ve e-mobiliteye geçişle boğuşuyor.
* * * *
Şansölye Friedrich Merz, Almanya'daki sanayi krizine hızla son verme vaadiyle iktidara geldi, ancak göreve geldiğinden beri ekonomik görünüm daha da kötüleşti. İş dünyası liderleri hayal kırıklıklarını kamuoyuna açıkça dile getiriyor. Amerikan Politico dergisi geçen gün ‘Alman ekonomisini düzeltme mücadelesi çıkmaza mı girdi?‘ diye soruyordu. Bence Şansölye Merz, halihazırda rahatsız edici gerçeklerle karşı karşıya.
* * * *
Şansölyenin karşı karşıya olduğu devasa yapısal sorunlar var – Örneğin ABD Başkanı Donald Trump'ın gümrük savaşları, yüksek enerji fiyatları, Çin'den artan rekabet ve yaşlanan nüfus – Tabii bu sorunlar onun gelişinden çok önce ortaya çıktı ve şimdilik çözme gücünün çok ötesinde gibi görünüyor. Koalisyon hükümetine yönelik memnuniyetsizliğin arttığı görülüyor. İş dünyasının da moralinin azaldığı gözleniyor.
* * * *
Şansölyenin geçen Mart ayında altyapı ve savunma için yüz milyarlarca avroluk borçlanma hamlesi, ekonomistlere göre olumlu bir ekonomik etki yaratıyor; ancak büyük yapısal sorunları tamamen telafi etmeye sanki yetmiyor. Bugün inanması zor olsa da, Almanya 2015 ile 2019 arasında bütçe fazlası verdi ve gelirler giderleri aştı. Aradaki fark o yıllar altyapı veya savunma için kullanılabilirdi. Niçin kullanılmadı, bilinmiyor.
* * * *
Almanya‘nın yıllarca başarılı bir modelden şaşırtıcı bir hızla krize dönüştüğünü düşünenlerin sayısı bir hayli fazla. Alman modeli sorgulanıyor. Gelişmelere bakınca en azından işler iyiye gitmiyor. Bu nasıl bu kadar hızlı gerçekleşebildi? Asıl sorun galiba ekonomik açıdan bakıldığında yapısal sorun ağırlıklı -özellikle de geleceğe yeterince yatırım yapılmadan bir ihracat modeline bel bağlanmış yıllar-
* * * *
Alman Şansölye Avrupa'nın en büyük ekonomisini durgunluktan çıkarmak için bir "reform sonbaharı" vadediyor. ‘Ülkemiz bu sonbaharda önemli kararlarla karşı karşıya‘ dedi. Uluslararası finans çevrelerinin nabzını yansıtan Wall Street Journal gazetesi de geçen gün 'Reform sonbaharı' Alman ekonomisini canlandırabilir ya da daha fazla hoşnutsuzluğa yol açabilir‘ diye yazıyordu. ‘Almanya'nın kesinlikle bir şeyleri değiştirmesi gerekiyor‘ diye devam diyordu.
* * * *
Şansölye, devlet emeklilik sistemindeki reformdan bahsediyor. Bu ayın başlarında yaptığı bir konuşmada, mevcut sistemin sürdürülemez olduğu konusunda uyarıda bulundu. Almanya'nın demografik yapısı kötüleştikçe durumun da da kötüleşeceği açık. "Kuşaklararası sözleşme yeniden düşünülmeli" dedi. Reform, emekli aylıkların ödenmesi için mevcut vergi gelirlerine daha az bağımlı bir finansman modeline geçilmesini içerebilir.
* * * *
Yapılacaklar listesindeki maddeler arasında, ‘refah reformu‘ da var. Almanya’da refahın amiral gemisi sosyal refah programı ‘Bürgergeld‘ veya "vatandaş parası/yardımı"nda reform yapılmasına da odaklanılıyor. Amaç, vatandaş yardımını kısarak daha fazla insanı işgücüne dahil etmek. Reform, bir politikacının seçmenleri statükonun bozulduğuna ve önerilen geleceğin daha iyi olacağına ikna etmesini gerektiriyor. Bu kolay değil.
* * * *
Almanya’da sonbahar birkaç gün önce başladı. Almanya için ne kadar da zorlu geçecek. Elbette sonbahar, neşeyle melankoliyi, hasat zamanının bereketini karanlık ayların beklentisiyle birleştiren iki yönlü bir mevsim. Umarım Alman Şansölye’nin Avrupa'nın en büyük ekonomisini durgunluktan çıkarmak için vaat ettiği "reform sonbaharı" neşeyle hasat zamanının bereketini yansıtır.
