Bir asır boyunca tren seferlerinin yapıldığı Haydarpaşa Garı, demiryolu taşımacalığında önemli bir yere sahip. Aynı zamanda kültürel ve tarihi bir değer olan Haydarpaşa Garı’nın çatısı, 2010 yılında meydana gelen yangın sırasında zarar görmüş 2012’de anahat trenleri, 2013’te banliyö trenleri Haydarpaşa’dan son seferlerini yapmıştı. 12 yıldır Haydarpaşa Garı’ndan tren ve vapur seferleri yapılmıyor. 2016 yılında gar binasında restorasyon çalışmaları başlatılsa da Haydarpaşa Garı’nın ne amaçla kullanılacağı tartışma konusu oldu. 2019’da TCDD tarafından Haydarpaşa ile Sirkeci Gar alanlarının kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılması amacıyla kiraya verilmesine ilişkin düzenlenen ihale, mahkeme kararıyla iptal edilmişti. Ancak geçtiğimiz yıl,TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü arasında imzalanan protokolle Haydarpaşa ve Sirkeci Gar binaları ve demiryolu işlevi dışında kalmış alanlar “kültür ve turizm” amaçlı kullanılmak üzere 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi. Gar arazisinde yer alan binaların restorasyon sonrasında arkeopark, arkeoloji müzesi, performans sanatları merkezi, kütüphane, tematik müze, sergi salonları, sanat ve tasarım atölyeleri olarak değerlendirilmesi planlanıyor.
12 yıldır tren yok
704 haftadır her pazar Haydarpaşa Garı önünde nöbet tutan Haydarpaşa Dayanışması üyeleri ve demiryolu çalışanları 117 yıllık tarihi Haydarpaşa Garı'nın Kültür ve Turizm Bakanlığı'na devredilmesinin ardından başlatılan tahliye işlemlerini protesto etti. 13 Temmuz Pazar günü düzenlenen eylemde okunan basın açıklamasında “2013 yılından beri trenlerden, vapurlardan ve kent sakinlerinden koparılmasına rağmen demiryolcular Haydarpaşa Garı’nda çalışıyorlardı. Önce kent sakinleri gönderildi, şimdi ise demiryolcular gönderiliyor. Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarının kamusal kullanımları ve demiryolcularla olan bağı tamamıyla yok edilmek isteniyor.” denildi.
Çalışanlara ne olacak?
Açıklamada yer verilen bilgilere göre, 117 yıldır Haydarpaşa Garı’nda çalışan demiryolcular gar binalarından zorla çıkartılıyor. Haydarpaşa Gar binasında ve Sirkeci İşletme Müdürlüğü binasında görev yapan memur statüsündeki demiryolcular, şimdilik Haydarpaşa Gar sahasında yeni inşa edilen prefabrik yapılara taşınacak. Dayanışmanın açıklamasında demiryolu çalışanlarının bir süre sonra şehrin en uzak noktalarına gönderileceği de vurgulandı.
Kent ve yaşam hakkı ihlal ediliyor
Açıklamada, Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarındaki lokomotif depoları ve atölyelerinin de kapatıldığı ifade edilirken, şu bilgiler paylaşıldı: “Hizmet binalarından oturan demiryolculara lojmanlardan çıkmalarını emreden tebligatlar yollanıyor. Sirkeci Garı’ndaki her kesimden insanın yolunun düştüğü çay ocağı da zorla kapatıldı. Sirkeci Garı’nın etrafı bir anda demir inşaat levhalarıyla çevrilmiş durumda. Şehrin tarihi kamusal mekanları olan Haydarpaşa ve Sirkeci Garları adeta işgal altında. Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarını alelacele boşaltıp bir an önce Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın kültür-sanat maskeli rant projelerinin emrine bırakmak istiyorlar. Tarihi garların Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devrine karşı açtığımız davaların sonucunu ve yargı kararlarını beklenmeden, Haydarpaşa ve Sirkeci’deki demiryolcuları sürgüne mecbur bırakıyorlar. Şehrin kültürel belleğini, kent hakkını, demiryolcuların yaşam ve çalışma haklarını ihlal ediyorsunuz. Demiryolcuları tarihi garlardan koparmak, demiryolculuğu bitirmek demektir. İktidar, demiryolcuların kültürünü yok etmek ve yerine kendi çıkarlarına uygun olan sermaye temelli kültürü geçirmeye çabalıyor.”
Asla koparamazsınız
“Biz buradayız, hiçbir yere gitmiyoruz, çekilmiyoruz. Garları boşaltabilirsiniz ama bizi susturamayacaksınız” ifadelerinin yer verildiği açıklama şöyle sonlandırdı:”Bulunduğumuz tüm mekân ve zamanlarda Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarını anlatmaya ve mücadelemize devam edeceğiz. Biz demiryolcuları her zaman evimiz olarak gördüğümüz, içinde yaşadığımız, bir insan ömrü boyunca çalıştığımız, her köşesinin bildiğimiz ve sevdiğimiz Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarından zorla çıkarmanız sizi kazanan taraf yapmayacak.İstediğiniz kadar boşaltın, istediğiniz kadar kapatın! Bizi mekânsal olarak garlarımızdan, evimizden koparsanız bile bu yaşamsal bağı koparamayacaksınız. Haydarpaşa ve Sirkeci Garlarının belleğinden, yaşanmışlıklarından ve bağlarımızdan bizi asla ama asla koparamayacaksınız. Son nefesimize kadar Haydarpaşa Gardır Gar Kalacak demeye devam edeceğiz.”
Haydarpaşa gar kalacak
Kadıköy Belediye Başkanı Mesut Kösedağı, “Burası sadece İstanbul’un değil Türkiye’nin hafızasıdır. Haydarpaşa bizim kent mirasımız. Haydarpaşa’nın korunması için STK’lar ve siyasi partiler sürecin içinde olmaya devam edecek. Haydarpaşa kent mirasıdır ve öyle kalması için kamusal olarak elimizden geleni yapacağız.” dedi.
